Từ 6/2/2025, Telegram chính thức bị ngăn chặn ở Việt Nam !

 

💬 Telegram và câu chuyện "Bạn tìm gì, bạn thấy nấy"

Hôm nay thấy nhiều thông tin và tranh luận về việc Telegram bị hạn chế/cấm ở Việt Nam. Có rất nhiều ý kiến cho rằng đây là "ứng dụng của tội phạm", "nơi đồi trụy, lừa đảo phát triển"...

Thực sự, mình thấy những nhận định này có vẻ hơi phiến diện và chưa phản ánh đúng bản chất của vấn đề.

Với một người dùng Telegram bình thường như mình và nhiều bạn bè, người thân, đồng nghiệp xung quanh, đã bao nhiêu năm nay sử dụng để: 

✅ Nhắn tin, gọi điện miễn phí, chất lượng cao với bạn bè, gia đình. 

✅ Tham gia các nhóm học tập, trao đổi công việc, tìm kiếm thông tin hữu ích. 

✅ Theo dõi tin tức từ các kênh chính thống, đáng tin cậy. 

✅ Sử dụng các bot tiện ích cho công việc hàng ngày.

Trong suốt thời gian đó, mình chưa bao giờ thấy những nội dung "đồi trụy" hay "lừa đảo" như mọi người nói, vì đơn giản là mình không tìm kiếm những thứ đó.

Giống như bất kỳ công cụ nào trong cuộc sống, một con dao có thể dùng để nấu ăn, nhưng cũng có thể dùng để gây hại. Một con đường có thể dẫn đến nhà, nhưng cũng có thể bị lợi dụng cho những mục đích xấu. Vấn đề không nằm ở bản thân công cụ hay con đường, mà ở mục đích và cách sử dụng của con người.

Telegram cũng vậy. Nó là một nền tảng với nhiều tính năng mạnh mẽ, ưu việt, và được hàng triệu người dùng trên toàn cầu sử dụng cho các mục đích chính đáng. Nếu có những cá nhân lợi dụng nó để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, đó là trách nhiệm của những cá nhân đó và việc quản lý, xử lý cần nhắm vào hành vi sai trái, chứ không nên quy chụp cho cả một ứng dụng.

Hãy nhìn nhận mọi thứ một cách đa chiều và khách quan nhé cả nhà! Đừng để những thông tin một chiều hay trải nghiệm tiêu cực của một số ít làm ảnh hưởng đến cái nhìn tổng thể về một nền tảng hữu ích.

💬 Phản ánh từ cộng đồng: Ai là người thực sự thấy "mặt tối" của Telegram?

Trong bối cảnh những thông tin về việc Telegram có thể bị hạn chế, chúng ta lại thấy một làn sóng những bình luận gay gắt, lên án ứng dụng này là "ổ của đồi trụy", "nơi lừa đảo, tội phạm hoành hành".

Nhưng có một điều đáng để chúng ta cùng suy ngẫm: Tại sao cùng một ứng dụng, có người lại thấy nó đầy rẫy những nội dung tiêu cực, trong khi phần lớn người dùng khác lại chỉ thấy nó đơn thuần là một công cụ nhắn tin, liên lạc và học tập rất hữu ích?

Phải chăng, những người thường xuyên nhìn thấy "mặt tối" của Telegram... lại chính là những người đã chủ động tìm kiếm, truy cập và tham gia vào những nhóm, kênh chứa nội dung đó?

Một ứng dụng như Telegram, với hàng tỷ người dùng trên toàn cầu, là một thế giới thu nhỏ. Nó có đủ mọi loại nội dung và cộng đồng. Giống như bạn bước vào một thư viện khổng lồ, bạn có thể tìm thấy những cuốn sách kiến thức uyên thâm, nhưng cũng có thể tìm thấy những tài liệu nhạy cảm nếu bạn cố tình tra cứu.

• Nếu bạn sử dụng Telegram để trò chuyện với gia đình, làm việc nhóm, theo dõi các kênh tin tức chính thống, tham gia các cộng đồng học thuật... thì bạn sẽ chỉ thấy những điều tích cực và hữu ích.
• Nhưng nếu bạn có xu hướng tìm kiếm các nội dung cấm, không lành mạnh, tham gia các nhóm ẩn danh hoặc các hoạt động phi pháp... thì tất nhiên, bạn sẽ nhìn thấy và trải nghiệm đúng những gì bạn đã tìm kiếm.

Việc gán nhãn cho cả một nền tảng dựa trên hành vi của một bộ phận người dùng (mà đôi khi chính là những người lên tiếng chỉ trích) có thể là một cái nhìn thiếu khách quan. Hãy nhớ rằng, công cụ tự nó không tốt hay xấu, quan trọng là cách chúng ta sử dụng nó.

Hãy cùng nhau xây dựng một không gian mạng văn minh, bằng cách bắt đầu từ chính thói quen và mục đích sử dụng của mỗi cá nhân.

Vì sao Telegram (và các ứng dụng tương tự) lại nằm trong "tầm ngắm" của chính phủ?

Gần đây, thông tin về việc Telegram có thể bị hạn chế hoặc cấm ở Việt Nam đã gây ra nhiều tranh cãi. Một trong những lý do thường được nêu ra là "Telegram là nơi tội phạm phát triển" hoặc "ứng dụng đồi trụy". Tuy nhiên, nếu nhìn nhận sâu hơn, lý do cốt lõi đằng sau những động thái này thường nằm ở một khía cạnh quan trọng hơn: khả năng kiểm soát và quản lý của chính phủ đối với dữ liệu và hoạt động trên nền tảng.

Mã hóa đầu cuối và "điểm mù" của chính phủ

Hầu hết các ứng dụng nhắn tin hiện đại, bao gồm cả Telegram (đối với Secret Chats và được mã hóa mạnh mẽ trên máy chủ cho các cuộc trò chuyện thông thường) và WhatsApp (mã hóa đầu cuối cho mọi cuộc trò chuyện), đều tự hào về khả năng bảo mật và quyền riêng tư cho người dùng. Công nghệ mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) đảm bảo rằng chỉ người gửi và người nhận mới có thể đọc được tin nhắn, ngay cả nhà cung cấp dịch vụ cũng không thể truy cập nội dung này.

Về mặt quyền riêng tư của người dùng, đây là một bước tiến lớn. Tuy nhiên, đối với các chính phủ và cơ quan thực thi pháp luật, điều này tạo ra một "điểm mù" lớn. Khi nội dung tin nhắn được mã hóa hoàn toàn, việc giám sát, theo dõi các hoạt động phi pháp như:

• Tổ chức tội phạm, khủng bố
• Buôn bán ma túy, vũ khí, người
• Lừa đảo, rửa tiền
• Phát tán thông tin sai lệch, xuyên tạc, chống phá nhà nước
• Mua bán nội dung đồi trụy, khai thác trẻ em

trở nên vô cùng khó khăn. Chính phủ không thể "nhìn thấy" những gì đang diễn ra trong các cuộc trò chuyện, dù có lệnh hợp pháp.

Vấn đề hợp tác và chủ quyền số

Ngoài khả năng truy cập nội dung, một yếu tố then ch chốt khác là mức độ hợp tác của nền tảng với chính phủ. Nhiều quốc gia có các quy định về an ninh mạng và quản lý thông tin, yêu cầu các nền tảng phải:

• Gỡ bỏ nội dung vi phạm pháp luật theo yêu cầu.
• Cung cấp siêu dữ liệu (metadata) của người dùng (thời gian gửi, người gửi, người nhận, tần suất liên lạc, địa chỉ IP...) khi có lệnh tòa hợp pháp.
• Thiết lập văn phòng đại diện hoặc lưu trữ dữ liệu người dùng trong nước.

Trong khi một số công ty công nghệ lớn (như Meta, chủ sở hữu WhatsApp) thường có xu hướng tuân thủ các yêu cầu này ở mức độ nhất định (tùy thuộc vào luật pháp địa phương và quốc tế), thì một số nền tảng khác, điển hình như Telegram, lại có lập trường rất kiên quyết về việc bảo vệ quyền riêng tư và thường từ chối cung cấp dữ liệu người dùng cho chính phủ (trừ những trường hợp cực kỳ nghiêm trọng và có bằng chứng quốc tế rõ ràng về tội khủng bố).

Khi một nền tảng "không hợp tác" theo cách mà chính phủ mong muốn, họ sẽ cảm thấy bị thách thức về chủ quyền số và khả năng quản lý không gian mạng của mình. Việc không thể kiểm soát thông tin và các hoạt động trên một ứng dụng cụ thể có thể dẫn đến lo ngại về an ninh quốc gia và trật tự xã hội.

Cấm để kiểm soát, không phải vì độc nhất xấu nhất

Như trên đã nói, nếu lý do chỉ là "ứng dụng của tội phạm" thì các ứng dụng khác có mã hóa đầu cuối cũng sẽ bị cấm. Nhưng thực tế không hẳn như vậy. Lý do một ứng dụng bị nhắm đến cụ thể thường là do:

• Tính phổ biến: Ứng dụng đó đã trở nên quá phổ biến và được một số nhóm tội phạm/phạm vi lợi dụng để tổ chức hoạt động.
• Mức độ kiểm soát: Chính phủ nhận thấy mức độ kiểm soát của mình đối với ứng dụng đó là thấp nhất so với các ứng dụng khác.
• Chiến lược tổng thể: Quyết định cấm có thể là một phần của chiến lược lớn hơn nhằm khẳng định quyền kiểm soát không gian mạng, gửi thông điệp mạnh mẽ đến các nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài về việc phải tuân thủ luật pháp địa phương.

Việc cấm một ứng dụng không có nghĩa là sẽ chấm dứt hoàn toàn các hoạt động tội phạm (vì kẻ xấu sẽ luôn tìm cách khác). Tuy nhiên, nó là một động thái của chính phủ để gây khó khăn hơn cho các hoạt động đó và thể hiện quyền lực quản lý của mình trong không gian số.

Kết luận

Sự tồn tại của các ứng dụng nhắn tin có mã hóa mạnh mẽ đặt ra một thách thức phức tạp cho các chính phủ trong việc cân bằng giữa quyền riêng tư của công dân và nhu cầu đảm bảo an ninh, trật tự xã hội. Việc một nền tảng như Telegram bị nhắm đến không phải vì nó "độc nhất xấu", mà bởi khả năng tự chủ và tính bảo mật cao của nó có thể khiến chính phủ gặp khó khăn trong việc kiểm soát hiệu quả, từ đó lo ngại về những hệ lụy tiềm tàng đối với an ninh và quản lý xã hội.